Pierwsze wzmianki na temat Żydów w Kowalu pochodzą już z 1531 roku. Natomiast pierwsza informacja na temat cmentarza żydowskiego datowana jest na 24 grudnia 1568. W tym dniu kasztelan brzeski i starosta kowalski Rafał Działyński podpisał akt przekazania gruntu pod cmentarz. Tym samym możemy zaliczyć kirkut w Kowalu do najstarszych w Polsce. Akt ten określał także wysokość opłat, jaką należało uiścić za pochówek u starosty. Jeszcze przed potopem szwedzkim w 1634 roku Władysław IV potwierdził prawo Żydów z Kowala do ich domów, gruntów, bóżnicy i cmentarza. Niestety wojny, zarazy i zniszczenie miasta w kolejnych dekadach XVI wieku spowodowały, iż na krótko przestali mieszkać w mieście. Ponownie pojawili się w drugiej dekadzie XVIII wieku i odtąd społeczność żydowska zaczęła trwale rosnąć w siłę. W 1827 roku urządzono w mieście kwartał żydowski – ich własną dzielnicę mieszkaniową. Na początku II połowy XIX wieku tutejsi Żydzi stanowili największy odsetek spośród wszystkich mieszkańców miasta, ponad 43%. Natomiast ilościowo najwięcej Żydów mieszkało tuż przed wybuchem wojny w 1939 roku, 1400 osób. W okresie dwudziestolecia międzywojennego, w odróżnieniu od ościennych miasteczek, odsetek mieszkańców wyznania mojżeszowego nie spadał i utrzymywał się na poziomie 30%.

 

Żydowscy handlarze i rzemieślnicy stanowili bardzo istotny komponent życia gospodarczego miasta, zwłaszcza w okresie międzywojennym. Wedle spisu z 1928 roku Blisko 2/3 zarejestrowanych rzemieślników i ponad ¾ zarejestrowanych handlowców było pochodzenia żydowskiego. Przodowali w handlu zbożem, tekstyliami i obuwiem, a także w ilości sklepów spożywczo-kolonialnych. Największe składki płacili kupcy: Bencjon Szymsio i Dawid Tchórz. Wśród rzemieślników znanymi i wpływowymi członkami społeczności żydowskiej byli: szewc Efraim Chaskiel, właściciele tartaku Szlama Opertowicz i wspomniany wyżej Dawid Tchórz. Należy także wspomnieć o nietuzinkowej postaci lekarza porucznika Ignacego Lewi.

 

Majątek gminy został uszczuplony poprzez pożar miasta w 1921 roku – spalona została mykwa i rzeźnia oraz domy najuboższych mieszkańców. Mykwę i rzeźnię odbudowano dopiero w 1932, a ubogich przeniesiono do wspólnego drewnianego budynku. Zgodnie ze spisem z 1932 roku tutejsza gmina żydowska dysponowała murowaną synagogą, małą bóżnicą (bet hamidrasz), mykwa, rzeźnia, dom dla ubogich i starców, ogród warzywny (1ha) i cmentarz (oparkaniony w 75%) z domem drewnianym dla stróża i budynkiem murowanym używanym, jako dom przedpogrzebowy. Przywódcą religijnym był Szmul Jehuda Wajngott. Pełnił funkcję rabina przez 37 lat do 1934 roku, gdy paraliż spowodował odsunięcie od służby.

 

Kowalacy Żydzi byli członami wielu organizacji gospodarczych, społecznych, oświatowych, religijnych i politycznych. Wedle danych z 1931 roku największym poparciem cieszyli się syjoniści. Angażowali się także w wyborach do władz miejskich. Zasiadali w zarządzie straży pożarnej, byli ławnikami w miejscowym Sądzie Grodzkim. 

 

Fala nastrojów antyżydowskich z lat 30. XX wieku nie ominęła Kowala. Co jakiś czas dochodziło do pikiet ich sklepów i warsztatów, rozwieszania plakatów antyżydowskich, rozdawania ulotek o charakterze antysemickim. Co ciekawe, jedna z takich pikiet, zorganizowana w 1938 roku przez członków Stronnictwa Narodowego z pobliskiego Lubienia Kujawskiego zakończyła się wynajęciem przez miejscowych Żydów polskiej bojówki.