Menu Zamknij

cmentarz ewangelicko
-augsburski
orłowo

Spoczywają tu prochy rodzin: Arndt, Betker, Bilitz, Bonkowski, Born, Elgert, Feldt, Fender, Felske, Fitz, Gatzke, German, Gertz, Gitz, Golke, Heimann, Hess, Hoffmann, Hoppe, Jaworski, Jeske ,Kinzel, Kleis, Klepatz, Krampitz, Krause, Kunke, Lau, Libert, Maaser, Mantz, Mitz, Muller, Netzlaff, Ott, Politz, Prill, Proch, Radun, Ratz, Ritz, Roggenbach, Rossol, Schmidt, Schultz, Semrau, Somrau, Steinkopf, Stockmann, Tomm, Trenkler, Tessmann, Witt, Wollschlager, Wunsch i innych mieszkańców zwykle trudniących się rolnictwem.

Na nieczynnym cmentarzu o powierzchni ok. 0,46 ha zachowało się zaledwie 11 nagrobków. Na siedmiu z nich zachowały się inskrypcje lub ich fragmenty. Prócz danych zmarłych część zawiera sentencje nawiązujące m. in. do wiary w Zbawiciela lub odwołujące się do Psalmów 54 i 62. Według relacji potomków kolonistów starodrzew został całkowicie wycięty. Obiekt wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Własność Skarbu Państwa.  

Nagrobki i detale

Upamiętnienie cmentarza zainicjowała Katarzyna Juras, mieszkanka gminy Wielgie. Prace porządkowe i dokumentacyjne przeprowadzono w 2019, wspólnie z wolontariuszami i mieszkańcami Wielgiego, Skępego i okolic. Ekspertyzę sporządziła dr Alicja Drozd-Lipińska (Katedra Biologii Człowieka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu). Dokumentację opracowali: Michał Wiśniewski (Stowarzyszenie Lapidaria. Zapomniane cmentarze Pomorza i Kujaw) i zespół Fundacji Ari Ari.

oprac. dokumentalne: Michał Wiśniewski oprac. projektowe: Fundacja Ari Ari autorzy zdjęć: Bożena Ciesielska, Jarosław Czerwiński, Alicja Drozd, Michał Wiśniewski, Fundacja Ari Ari

Sponsorzy:

Cmentarz ewangelicko-augsburski w Orłowie założono dla ewangelików sprowadzonych przez ród Duczymińskich, właścicieli majątku Orłowo. Najstarsze wzmianki o ewangelikach w Orłowie pochodzą z 1824 roku. Kilka dekad upłynęło zanim Rumunek Orłowo stał się prężnym ośrodkiem ewangelicyzmu. Samodzielny kantorat (dom modlitwy pełniący funkcję szkoły) wraz z cmentarzem założono pomiędzy 1867 a 1886 rokiem. Niestety został spalony w 1926 roku. Budowę nowego domu modlitwy ukończono w 1933 roku, a trzy lata później wyniesiono go do rangi filiału parafii ewangelicko-augsburskiej w Lipnie. Do filiału, oprócz ewangelików z Orłowa, należeli także współwyznawcy z Będzenia, Karolewa, Piaseczna i Rumunków Tupadelskich. Przekształcenie w filiał pociągnęło za sobą konflikt na tle własnościowym pomiędzy nową jednostką a parafią w Lipnie. Z uwagi na brak dokumentacji nie wiadomo jak zakończył się spór. Pierwszym administratorem filiału został pastor Bruno Ochenrowitsch, który pełnił funkcję do 1939 roku. Jego następcą został Richard Hertel, który pełnił posługę bardzo krótko. Kolejny a zarazem ostatni administrator filiału Orłowo, pastor Richard Hoffmann, przyłączył go oraz pozostałe filiały do parafii w Lipnie.

Plan cmentarza

Karta cmentarza

Historia osadnictwa niemieckiego na Ziemi Dobrzyńskiej sięga XIII wieku. Największy napływ osadników nastąpił po drugim rozbiorze Polski (1793), kiedy ziemie te znalazły się w zaborze pruskim (od 1815 w granicach zaboru rosyjskiego). Wraz z przesiedleniami po II wojnie światowej, nekropolia w Orłowie przestała pełnić swoją funkcję, ulegając zniszczeniu.

Zdjęcia archiwalne

Tablica informacyjna

Wykonano w ramach projektu: