spacer historyczny po Lubieniu Kujawskim
- Młyn w Lubieniu Kujawski, ul. Wojska Polskiego 60. Młyn zbożowy, powstał w 1919 według planu autorstwa Kazimierza Osterloffa. Został zbudowany na planie prostokąta z cegły wypalanej, nie został otynkowany. Dwupołaciowy dach obecnie pokryty jest papą, a we frontowej, ośmioosiowej elewacji widać wielopodziałowe okna zamknięte odcinkiem łuku. Poszczególne kondygnacje zamknięte są gzymsami opaskowymi. W parterze zamurowano pierwotny otwór drzwiowy. Od początku młyn był własnością braci Jędrzejewskich i w rękach ich spadkobierców pozostaje do dzisiaj. Do lat 90. XX odgrywał znaczącą rolę w gospodarce gminy. W połowie lat 90. właściciele zaniechali jednak produkcji i młyn systematycznie niszczeje.
- Izba Pamięci w Zespole Placówek Oświatowych, ul. Szkolna 15. W Zespole Placówek Oświatowych od roku 1980 działa Izba Pamięci. Jej głównym zadaniem było gromadzenie i przechowywanie pamiątek związanych z działalnością szkoły, historią miasta i kulturowym dziedzictwem Kujaw. Z czasem Izba stała się miejscem, do którego trafiały cenne rodzinne pamiątki mieszkańców miasta i okolic. Muzeum dzieli się na sektory dotyczące:
- historii miasta i gminy Lubień Kujawski,
- dziejów szkolnictwa w Lubieniu Kujawskim,
- kącik poświęcony patronowi szkoły Jankowi Bytnarowi “Rudemu”,
- życiu codziennemu w PRL,
- kolekcję fajansu włocławskiego,
- lubieńskiemu ośrodkowi garncarskiemu
- kulturze materialnej Kujaw
Charakter kolekcji uległ zmianie, gdy pod koniec lat 90. do Izby trafiły pamiątki ze zlikwidowanej jednostki wojskowej w Drawsku Pomorskim.
- Stara szkoła w Lubieniu Kujawskim, ul. Wojska Polskiego 18, Budynek powstał w roku 1922. Pełnił funkcję magistratu, poczty, posterunku policji oraz biblioteki. Podczas okupacji niemieckiej był siedzibą władz okupacyjnych oraz szkoły dla niemieckich dzieci. Obecnie znajdują się w nim Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna i Biblioteka Publiczna.
- Dwór w Lubieniu, ul. 1 Maja 44a. Zespół dworsko – parkowy z dworem murowanym w Lubieniu Kujawskim przy ul 1 go Maja 44, użytkowany przez Dom Dziecka pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku. W 1789 roku właścicielami miasta byli Norbert i Tomasz Brzescy. Lubień był jedynie częścią ich wielkiego majątku. Po Tomaszu Brzeskim odziedziczyła go Maria Dobkowa, która w 1804 roku sprzedała miasteczko Lubień Kujawski i wsie: Stępka, Gagi, Gole, Stróże swemu siostrzeńcowi Walentemu Waliszewskiemu. Posiadłości te pozostały w tej rodzinie do 1911 roku. W wyniku licznych niespłaconych wierzytelności rodziny Waliszewskich, ich dobra wystawiono na licytację. Dwór w Lubieniu wraz z podległymi mu majętnościami zakupił Seweryn Jung, syn niemieckiego przemysłowca, które następnie sprzedał Zofii z Kalinowskich i Edwardowi Wernerom. Do 1939 roku majątek pozostał w rękach tej rodziny. Dwór przebudowano w roku 1924. Powstał murowany ryzalit od strony zachodniej połączony z budynkiem drewnianym oraz parterowy łącznik pomiędzy dwiema częściami. Po stronie wschodniej majątku znajdowała się część folwarczna, natomiast od strony zachodniej sad i warzywniak, oddzielony od parku aleją grabową. Pod zarządami Wernerów dwór odzyskał dawną świetność. Po zakończeniu działań wojennych 31 lipca 1945 roku pełnił funkcję Domu Dziecka, a obecnie klubu seniora i żłobka.
- Spichlerz, warsztaty i czworaki, ul. 1 Maja 44a. Po zachodniej stronie dawnego dworu znajdowała się część folwarczna, z której w dość dobry stanie pozostały spichlerz, warsztaty i czworaki.
- Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Lubieniu Kujawskim, Plac
Wolności 15. W 1884 roku podjęto decyzję o budowie murowanego kościoła. Projektantem świątyni był warszawski architekt – Artur Goebel. Prace budowlane trwały do 1886 r., wykończenie wnętrza zajęło kilkanaście lat. Konsekracja świątyni nastąpiła w 1909 roku. Otrzymała ona wezwanie Najświętszego Serca Pana Jezusa. Kościół został wzniesiony w stylu neoromańskim, natomiast wnętrze posiada cechy neogotyku. . Korpus składa się z: trzech naw, pięciu przęseł i posiada układ podobny do bazyliki. . Od strony zachodniej znajduje się wieża na planie kwadratu, którą (od północy i południa) ujmują dwie wieżyczki schodowe.
Wejście do kościoła znajduję się w portyku zwieńczonym trójkątnym dachem. Wnętrze nawy głównej przykryte jest sklepieniem kolebkowym. Nawy świątyni są oddzielone od siebie arkadami umiejscowionymi na kolumnach. Wnętrze zdobi polichromia figuralna z końca XIX w., nawiązująca do sztuki ludowej. Transept zdobią cztery witraże zaprojektowane przez Jana Rosena przed 1939 r., pochodzące z dawnej kaplicy dworskiej.
- Dom garncarza, ul. Styczniowa 12. Do dnia dzisiejszego zachował się dom, w którym mieszkali i tworzyli przedstawiciele rody Stępowskich. Był to ważny elementem rzemiosła, a z czasem kultury Lubienia Kujawskiego. Według tradycji garncarze, z tego rodziny tworzyli ceramikę już w XIX wieku. Na początku XX wieku garncarstwem trudniło się trzech braci Antoni, Błażej i Mateusz. Rodzinną tradycję kultywowali synowie Mateusza Jan (1883-1954), Józef (1880-1963) i Władysław (1885-1966). Ostatnimi garncarzami w Lubieniu byli synowie Józefa; Czesław i Stanisław, który prowadził swą działalność do 1992 roku i był jednym ostatnich przedstawicieli tego rzemiosła w naszym regionie. W okresie powojennym rodzina zaspokajała zapotrzebowanie na różnego rodzaju naczynia, do których zaliczamy; dzieżki, dzbany, butle, poidła, dwojaki. Z czasem ich dzieła stawały się elementami sztuki ludowej i wystawiane w różnych wystawach i w muzeach. Wyroby garncarskie z Lubienia znane były na jarmarkach w okolicznych miastach i miasteczkach.
- Cmentarz żydowski, ul. Kościuszki. Cmentarz żydowski w Lubieniu Kujawskim prawdopodobnie pochodzi z XIX wieku Ma powierzchnie jednego ha. Leży w bezpośrednim sąsiedztwie cmentarza katolickiego, w lasku nad Jeziorem Lubieńskim, w graniach misiowości Stępka. Ma kształt zbliżony do prostokąta i jedną z jego granic jest ścieżka nad jeziorem. Przed II wojną światową otoczony był ceglanym murem. W okresie okupacji niemieckiej w latach 1939–1945 zostały zniszczone wszystkie nagrobki. Po 1945 r. teren cmentarza został utwardzony. Był wykorzystywany jako parking, częściowo porósł lasem.
- Gminny Ośrodek Zdrowia, Żwirki i Wigury 3. W roku 1960 do pracy w Gminnym Ośrodku Zdrowia, świeżo po zdobyciu dyplomu lekarskiego skierowany został dr Eugeniusz Kuffel, który wkrótce został jego kierownikiem. Stanowisko to pełnił, aż do 1998, a nawet po przejściu na emeryturę wypełniał swe obowiązki. W pamięci mieszkańców pozostał jako lekarz, który był „zawsze, wszędzie o właściwej porze”. Chyba każdy mieszkaniec Lubienia, który zetknął się z doktorem jest w stanie przedstawić dowód na bezinteresowność i zaangażowanie Eugeniusza Kuffla w niesieniu pomocy ludziom. Był on jednocześnie działaczem społecznym: pełnił funkcję prezesa Stronnictwa Demokratycznego oraz siedmiokrotnie był członkiem lubieńskiej Rady Narodowej, gdzie pełnił funkcje przewodniczącego komisji zdrowia, spraw socjalnych i ochrony środowiska. Namacalnym dowodem jego zaangażowania jest tablica, będąca wyrazem wdzięczności mieszkańców miasteczka dla swojego lekarza.
- Szkolny Zespół Teatralny pod dyrekcją Wojciecha Michalskiego, ul. Szkolna 15. Braki w dość skromnym życiu kulturalnym Lubienia Kujawskiego po II wojnie światowej z powodzeniem starał się nadrabiać zespół teatralny założony w 1951 roku przez ówczesnego nauczyciela Wojciecha Michalskiego, który regularnie wystawiał przedstawienia przez ponad 20 lat. Początkowo wśród aktorów przeważali nauczyciele oraz członkowie komitetu rodzicielskiego. Z czasem coraz częściej w role aktorów wcielały się dzieci i młodzież szkolna. W dniu rocznicy 19 stycznia 1973 roku przedstawiono spektakl pod tytułem „Niemcy”, reżyserowany przez Wojciecha Michalskiego, którym wystąpiły dzieci i młodzież z lubieńskiej szkoły podstawowej. Z czasem teatr stał się wizytówka naszej społeczności, gdyż przedstawiał swe spektakle w wielu miastach zarówno tych z najbliższej okolicy, jak również tych bardziej odległych. Pięciokrotnie występowali oni na deskach zawodowego teatru we Włocławku. O wysokim poziomie artystycznym świadczy fakt, że w przeglądzie placówek teatralnych sztuka „Imieniny pana dyrektora” zdobyła pierwsze miejsca zarówno na szczeblu powiatowym, jak również wojewódzkim. W roku 1966 z okazji 15-lecia teatru reportaż na temat jego działalności nakręciła i wyemitowała telewizja publiczna. Uhonorowany za swoją działalność ministerialną nagrodą ” Zasłużonego dla kultury” z powodów zdrowotnych zmuszony był zawiesić swoją działalność, której niestety już nie wznowiono. Wojciech Michalski pozostał w pamięci mieszkańców Lubienia jako wspaniały wychowawca młodzieży, działacz społeczny i animator życia kulturalnego na terenie miasteczka.
Relacja ze spaceru (25.09.2022)
oprac. dokumentalne: Andrzej Dominowski oprac. projektowe: Fundacja Ari Ari autorzy zdjęć: Andrzej Dominowski, Justyna Marcinkowska; zdjęcia archiwalne: archiwum prywatne Andrzeja Dominowskiego
Sponsorzy:
Dofinansowano z programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa 2022 oraz projektu grantowego „Generator Innowacji. Sieci Wsparcia 2” PCG Polska Sp. z o.o., finansowanego ze środków EFS POWER 2014-2020, z partnerem TIT „ę”
Spacer historyczny w Lubieniu Kujawskim to wycieczka śladami małego miasta przez wieki. Na trasie nie zabraknie historii miejsc związanych z polityką, gospodarką, ale też kulturą i obyczajowością.
Trasa: Wojska Polskiego – Szkolna – 1 Maja – Plac Wolności – Styczniowa – Kościuszki
Punkty na trasie spaceru: Młyn zbożowy – Izba Pamięci w Zespole Placówek Oświatowych – Stara szkoła – Dwór w Lubieniu Kujawskim – Spichlerz, warsztaty i czworaki – kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa – dom garncarza – cmentarz żydowski
Pocztówki ze spaceru
Andrzej Dominowski
Historyk, regionalista, nauczyciel. Opiekun Izby Pamięci w Zespole Placówek Oświatowych w Lubieniu Kujawskim. Inicjator wielu przedsięwzięć popularyzujących historię lokalną, m.in. powstania filmów „Ostatni garncarz” i „100-lecie OSP w Kłóbce”, organizator spacerów historycznych. Autor licznych publikacji o Lubieniu Kujawskim, z którego pochodzi i w którym mieszka.