szlak
włocławskich
fabryk II
1. Fabryka Maszyn Rolniczych Wilhelma Haacka, ul. Toruńska 28 Pierwsza w historii miasta fabryka maszyn i narzędzi rolniczych. Zakład powstał w 1867. Założył go ewangelik Wilhelm Haack. Pierwotnie istniał w tym miejscu zakład budowy berlinek i statków. W latach 1884-1913 wartość produkcji wzrosła z 18 do 94 tys. rubli. W okresie międzywojennym zrujnowaną firmę kupili amerykańscy przedsiębiorcy, a w 1926 Wojciech i Zofia Podlasek.
2. Fabryka Papieru Towarzystwa Akcyjnego Pabianickiej Fabryki Papieru R. Saenger”, ul. Wyszyńskiego 26 (dawn. Toruńska). W 1906 firma zaczęła działać jako „Fabryka Papieru S. Altman and Co”, od nazwiska założyciela Salomona Altmana. Produkowano zwykły papier pakowy. W 1908 fabryka spłonęła i została zamknięta. Do 1914 firma dynamicznie się rozwijała. W 1920 firma nabyła włocławską fabrykę celulozy, a od 1930 stał a się częścią spółki „Steinhagen i Saenger. Fabryka Papieru i Celulozy SA”.
3. Fabryka Cykorii Ferd. Bohm and Co, ul. Wyszyńskiego 14 (dawn. Toruńska). Największa fabryka z branży we Włocławku i Królestwie Polskim. Fabrykę w 1816 założyli bracia Ferdynand i Ludwik Bohm z Bydgoszczy. Od 1950 Kujawskie Zakłady Kawy Zbożowej i Środków Odżywczych.
4. Browar Bojańczyków, ul. Łęgska 28. Zakład w 1840 założył Kazimierz Bojańczyk, a w 1844 przekazał synowi Rafałowi, który toczył wieloletni spór z rodziną o prawa własności. Do 1879 browar wygrał walkę rynkową z konkurencją i stał się jedynym we Włocławku i zdecydowanie największym w regionie. Ogłoszono upadłość w 1937. W 1968, po wieloletniej batalii prawnej nieruchomość ostatecznie została własnością Skarbu Państwa.
5. Włocławska Fabryka Sulfit-Celulozy I. & M. Cassirer, ul. Ogniowa 7/ Łęgska. Największe przedsiębiorstwo we Włocławku, powstało w 1899. Do 1914 jedyna fabryka celulozy sulfitowej w Królestwie Polskim i jedna z nielicznych w całym Cesarstwie Rosyjskim. Było to . Max Cassirer w 1920 sprzedał firmę Tow. Akcyjnemu Pabianickiej Fabryki Papieru Rob. Saenger. W 1930 stała się częścią spółki „Steinhagen i Saenger. Fabryka Papieru i Celulozy SA”.
6. Fabryka Maszyn i Narzędzi Rolniczych, Zielony Rynek (Związków Zawodowych – Targowisko). Fabrykę założył w 1893 Ignacy Kochanowicz. Najpierw fabryka działała przy ulicy Stodólnej, następnie w nowych obiektach przy Zielonym Rynku. Do 1914 firma była trzecią pod względem wielkości i aktywności fabryką z branży w mieście. Po 1945 fabryka działała jako Kujawska Fabryka Maszyn Rolniczych we Włocławku.
7. Fabryka Cykorii „Stella”, ul. Królewiecka / Stodólna. Fabryka powstała w 1881 r. Założył ją Henryk Lipski (nie jest wykluczone, że kupił zakład od Lewensztejnów, którzy niewielki zakład prowadzili od lat 50.). Od 1909 r. była własnością Józefa Grundlanda. Wśród włocławskich fabryk cykorii była najmniejszą. W 1923 r. firmę przekształcono w spółkę akcyjną.
Spacer Szlak włocławskich fabryk - część druga
(16.10.2021)
Prowadzenie spaceru – Krzysztof Cieczkiewicz
Włocławska Fabryka Sulfit-Celulozy I. & M. Cassirer
oprac. dokumentalne: Tomasz Dziki oprac. projektowe: Fundacja Ari Ari, zdjęcia archiwalne: archiwum Fundacji Ari Ari
Sponsorzy:
Druga część wędrówki szlakiem włocławskiego industrializmu i fascynującego rozwoju XIX-wiecznego Włocławka, niezwykłych przedsiębiorców.
Trasa: Toruńska – Wyszyńskiego – Łęgska – Ogniowa – Zielony Rynek – Królewiecka
Miejsca na trasie: Fabryka Maszyn Rolniczych Wilhelma Haacka – Fabryka Papieru Towarzystwa Akcyjnego Pabianickiej Fabryki Papieru R. Saenger” – Fabryka Cykorii Ferd. Bohm and Co – Browar Bojańczyków – Włocławska Fabryka Sulfit-Celulozy I. & M. Cassirer – Fabryka Maszyn i Narzędzi Rolniczych – Fabryka Cykorii „Stella”
Szlak włocławskich fabryk - pocztówki
Celuloza
„Celuloza”, dzięki której Włocławek na przełomie XIX i XX wieku był nazywany polską „Ameryką” stała się inspiracją dla stworzenia powieści „Pamiątka z Celulozy” Igora Newerliego, a następnie jej ekranizacji w reżyserii Jerzego Kawalerowicza („Celuloza”).
Trasa spaceru na pocztówce
Wykonano w ramach projektu:
Projekt pt. Spacery lokalne. Wielkie historie w małym mieście, realizowany ze środków Muzeum Historii Polski w ramach programu Patriotyzm Jutra i współfinansowany przez Urząd Miasta Włocławek.